Styl Ludwik XIV

z Régence

Styl Ludwik XIV (1661-1700)

(W tym czasie w Anglii – styl William & Mary i początek stylu Queen Anne, we Włoszech – styl barokowy).

Śmierć Kardynała Mazarini (1661) i wstąpienie na tron króla Ludwika XIV , przyjmowana jest jako początek stylu zwanego imieniem w.w monarchy oraz ważnego etapu w historii meblarstwa – odejścia od prostych mebli wielorakiego zastosowania (stół, szafa) i tworzenia mebli zindywidualizowanych, o ściśle określonym przeznaczeniu (np. biurko, komoda z szufladami). W tym okresie kończy się moda na kufry oraz kabinety. Z widoczną tendencją do nadawania ostrożnych zaokrągleń dotychczasowym geometrycznym pionowymi i poziomym liniom oraz prostym formom. Nadal jednak meble są „ciężkie” i majestatyczne oraz bogato zdobione.
Dominują żywe i kontrastowe kolory, uznanie znajduje drewno w kolorach czarnych i czerwonych w zestawieniu ze złotym kolorem miedzianej lub mosiężnej markieterii.
Stoły , krzesła i szafy generalnie w kształcie nawiązującym do litery H i X. Jednak pojawiają się pierwsi pionierzy o rewolucyjnych pomysłach, których prace cieszą się dużą popularnością jak André- Charles Boulle.

Materiał konstrukcyjny

Lite drewno kasztanowe, orzechowe, dębowe. Pozostawione w naturalnym kolorze lub malowane na żywy czerwony lub zielony kolor, czasami pokrywane złoceniami, srebrem. Meble fornirowane i z markieterią zazwyczaj budowane z drewna dębowego z elementami z jodły (dla pomniejszych elementów, nie frontowych).

Charakterystyczne elementy:

Odlewy z brązu – bogate, często stosowane jako elementy konstrukcji oraz ozdoby – ręcznie cyzelowane i złocone odlewane w kształtach masek, maszkaronów, szerokich pasów meandrów, pawich piór, lwów itp.
Ornamenty – duże powierzchnie pokryte przechyloną kratką, forma karo z drobnym kwiatkiem lub punktem wewnątrz, pojawiają się lekko zakrzywione formy przerywające rogi linii prostych i geometryczne kształty.
Markieteria / inkrustacja – zaczyna swój dynamiczny rozwój, wykonywana z bardzo różnych materiałów: miejsce dominujące zajmują metale tj. miedź, mosiądz, cyna dalej różnokolorowe gatunki drewna, kość słoniowa, masa perłowa, pancerz żółwi, rogi zwierząt, kamienie. Jej słynnym wykonawcą jest Andre – Charles Boulle (1642-1732) zatrudniony bezpośrednio przez Ludwika XIV, rewolucyjny na ówczesne czasy twórca nowych tendencji, technik (inkrustacja) i projektant mebli (twórca tzw. komody klasycznej).
Laka – pierwsze próby kopiowania efektu laki, stworzono tzw . „vernis façon Chine” w odpowiedzi na pilnie strzeżony w Azji sekret wytwarzania laki. Nadal jednak korzystano ze sprowadzanych z Azji paneli pokrytych oryginalnie wytwarzaną laką.
Złoto- złocenia i kolor złoty, wręcz nieodzowny element każdego mebla i przedmiotu użytkowego.
Fronty drzwi – zastąpiono łukiem jeden, krótszy bok prostokątnych dotychczas frontów (formy odpowiadające dzisiejszym klasycznym frontom kuchennym).

Motywy dekoracyjne

Zazwyczaj z litego drewna lub brązu. Przyjmujące formy otwartej muszli, greckich masek, maszkaronów, słońca (Ludwik XIV był zwany „Królem Słońce”) liści: dębu, drzewa oliwnego, laurowego, girland owocowych i kwiatowych, liści akantu w wielorakich skręconych formach oraz kopyt zwierzęcych. Poza tym dekoracje nawiązujące do atrybutów wojennych: kaski, strzały, tarcze, miecze oraz pasmanterii – chwosty, wstążki, lambrekiny oraz motywy ze sztuki azjatyckiej, scenki z życia codziennego w Chinach i Japonii (często na lakowanym drewnie sprowadzanym z Azji lub tkaninach).

Popularne, emblematyczne meble

Konsole – za prawdziwy, estetyczny sukces sztuki zdobniczej w tym okresie uznać należy, meble o funkcji konsoli z 4 lub 2 nogami , przystawiane do ściany „La console d’ applique” oraz tzw. „La console de milieu” – wolnostojące, bogato rzeźbione na wygiętych konsolowych nogach, często złocone z łączyną w kształcie litery „X” oraz motywami otwartej muszli, masek, girland kwiatowych i owoców.

Biurka – XVII/XVIII w to ewolucja i popularyzacja mebla o funkcjonalności stołu do pisania (zapoczątkowana za Ludwika XIII tzw. „la table à écrire”), doprowadza do powstania biurka w XVIII w. Dwa najbardziej popularne i emblematyczne modele to:
„Le bureau à huit pieds- bureau Mazarini” – mebel na 8 nogach (balustradowych lub konsolowych) z dwoma łączynami w kształcie „X” , bocznymi szufladami i jedną środkową. Do tego bogato dekorowany okuciami z brązu i markieterią. Blat częściowo pokryty skórą.
„Le bureau plat” – obszerny stół z długim prostokątnym blatem i kilkoma szufladami (1 środkowa, pozostałe na rogach) często na balustradowych nogach lub mniejsze modele o blacie wiolonczeli z delikatnie wygiętymi nogami oraz bogatymi brązami pod blatem i markieterią na blacie. Pierwse znane projekty płaskiego biurka w powszechnie znanym kształcie pochodzą od Andre-Charles Boulle.
Podobnie jak innego znanego mebla – komody. Zaprojektowana przez Boulle para komód, dostarczona w latach 1708-1709 do sypialni Ludwika XIV w Trianon, wzbudziła zachwyt dworu zapoczątkowując nowe tendencje stylistyczne.
Inne to: fotel konfesjonał/spowiedniczy (Le fauteuil en confessionnal” o szerokiej zabudowie bocznej w kształcie woluty, protoplasta fotela bergere), „Le lit de repos” – meble w kształcie wąskiego łóżka z 2 ściankami lub szezlonga na wysokich, w liczbie 6, 8 nogach z falowaną łączyną przeznaczone do wypoczynku w ciągu dnia.
Kanapy, bankiety, taborety – stają się coraz bardziej popularne. Bankiety o prostokątnych długich oparciach oraz prostokątnych siedziskach scalonych drewnianymi, widocznymi i rzeźbionymi elementami w formie konsoli lub balustrady. Całość posadowiona na wysokich nogach w liczbie 6 lub 8 w formie ostrosłupa lub stożka. Kanapy o geometrycznych formach z bogatą, barwną tapiserią podobnie jak taborety i podnóżki z nogami w kształcie „X”, łączynami na planie dwóch liter „C” (odwróconych plecami).