Styl Ludwik XIII

Renaissance

Styl Ludwik XIII (1589-1661) — koniec epoki renesansu w architekturze

Powstały pod koniec epoki renesansu, stanowił pomost łączący surowe, strzeliste i stateczne wzornictwo renesansu z dekoracyjnym pełnym krągłych form barokiem. Mimo, iż jego nazwa pochodzi od panującego w tym okresie we Francji króla Ludwika XIII (żył w latach 1601-1643 r. ), to znacznie przekroczył okres jego panowania. Swój dalszy rozkwit zawdzięczał min. wpływowemu miłośnikowi oraz nabywcy sztuki Kardynałowi J. Mazarini. W tym czasie powstaje francuskie pojęcie zawodu ebenisty – artysty stolarza projektującego i wytwarzającego wyrafinowane rękodzieła artystycznej sztuki użytkowej.

Estetyka mebli

i wnętrz oraz przedmiotów inspirowana jest wpływami flamandzkimi, hiszpańskimi i barokiem włoskim. Wykorzystywane wówczas drewno to: dąb, heban, gruszka i jodła. Dodatkowo wzbogacano meble fornirem (le placage) z hebanu lub czernionego drewna gruszkowego i dekorowano elementami z kości słoniowej, marmuru, kolorowych kamieni oraz różnych gatunków metali. Poza drewnem dominowała jako materiał tkanina – tapiseria zarówno wykorzystywana w meblarstwie (baldachimy łóżek, siedziska krzeseł, bankiet itd). jak i naścienna.

Charakterystyczne formy i elementy konstrukcji

Spirale oraz toczenia (le tournage) , krągłe lub obcięte okrągłe kształty, zazwyczaj na kolumnach i nogach (w kształcie 1/2 kuli lub delikatnie spłaszczonej kuli -odwróconego talerza). Do tego dużo głębokich, geometrycznych form na podstawowych elementach konstrukcyjnych – drzwiach i szufladach, nogach. Duże panele w kształcie piramidy lub gwiazdy, szerokie listwy na karniszach i cokołach. Stoły, fotele, taborety w kształcie litery H i prostych geometrycznych formach, pozbawionych subtelności z nogami lub łączynami przypominającymi spiralę, balustradę lub różaniec. Szafy o prostokątnym kształcie posadowionym na cebulastych nogach zakończone od góry szeroką listwą i na dole szerokim cokołem wystającymi poza linię drzwi.

Łóżka

Łóżka oryginalnie z dominującym elementem tapiserii (ręcznie tkanego we wzory materiału) z praktycznie niewidoczną stolarką – poza czasami geometrycznymi, krótkimi nogami i spiralnymi przednimi kolumnami podtrzymującymi baldachim. Całość na konstrukcji ramowej w formie prostokątnego pudełka z baldachimem oraz zasłonami na bokach. Wezgłowie z prostym, drewnianym panelem, przedłużone tkaniną (tapiserią) do wysokości baldachimu lub całe wyłożone materiałem. Cechy charakterystyczne w kompozycji łóżek wykonywanych w późniejszych epokach ale w stylu Ludwika XIII, to widoczne elementy drewniane pozbawione tapiserii i baldachimów. Z wysokim drewnianą ścianą wezgłowia oraz nieco niższą, drewnianą ścianką tylną (przy nogach), wszystko na planie litery H i na konstrukcji prostokątnych form. Charakterystyczne elementy konstrukcji i dekoracji, to spiralne kolumny, geometryczne panele, bliźniacze ornamenty o formie ślimaka, cebulaste nogi i obszerne kartusze wieńczące wezgłowia.

Główne motywy dekoracyjne to:

  • girlandy z draperią (la guirlande de draperie) – girlandy z draperią (w formie festonów ze wstążkami, w centralnej części zazwyczaj głowy ludzkie, owoce, liście palmy lub laurowe),
  • kartusze (le cartouche) – kartusze owalne, prostokątne, w kształcie tarczy, emblematu, herbu i monogramu otoczonego ozdobnym ornamentem,
  • chimery (les chimères) – rzeźby mitologicznych potworów, wystających ponad lico oraz liści akantu, zazwyczaj w kompozycji bliźniaczej i zakończonej ślimakiem,
  • ornamenty i meandry – obszerne, geometryczne i masywne (rybie oko, łza, raut-szlifowany diament,
  • pinakle – w formie różnej wielkości toczeń o kształcie elipsy ,
  • inne – głowy drapieżnych kotów, gryfów, balustrady z różańcowymi tralkami, koliste muszle.